Παρασκευή 17 Μαρτίου 2017

Προπόνηση από ειδικούς επιστήμονες ή εμπειρικούς του χώρου;

Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερος κόσμος έχει αρχίσει να ασχολείται ενεργά με τον αθλητισμό. Οι Έλληνες και οι Ελληνίδες, όλων των ηλικιών, έχουν αρχίσει να συνειδητοποιούν την αξία της άσκησης στην φυσική και πνευματική υγεία τους. Πράγματι, η επιστημονική κοινότητα έχει τονίσει τα πολλαπλά οφέλη της άσκησης τόσο στην φυσική υγεία (μείωση καρδιοπαθειών και συγγενικών νοσημάτων) όσο και στην πνευματική υγεία (πρόληψη κατά παθήσεων του εγκεφάλου όπως Alzheimer, άνοια, αλλά και αναστολή των εκφυλιστικών παθήσεων του εγκεφάλου αποτέλεσμα του γήρατος κλπ).

Διαπιστώνουμε, λοιπόν, μια έκρηξη συγκεκριμένων κινητικών δράσεων όπως είναι το δρομικό κίνημα, η yoga αλλά και άλλων πιο εντατικών μορφών όπως είναι π.χ. το Crossfit. Ως Ένωση Πτυχιούχων Φ. Αγωγής Ν. Χανίων που παρακολουθούμε στενά τα δρώμενα στην Φυσική Αγωγή και τον αθλητισμό, αισθανόμαστε χαρούμενοι για αυτή την μεταστροφή της συμπεριφοράς των συμπολιτών μας, μιας και πριν από 10-15 χρόνια όταν κάποιοι από εμάς βγαίναμε στους δρόμους για να τρέξουμε, αισθανόμασταν βλέμματα που μας θεωρούσαν παράξενα όντα ή γραφικούς. Σήμερα οι αίθουσες γυμναστικής, τα γήπεδα, τα πάρκα και οι δρόμοι βρίθουν από άτομα κάθε ηλικίας που προσπαθούν να βελτιώσουν τη φυσική τους κατάσταση.
Αυτό, όμως, που μας ανησυχεί είναι ότι αυτή η δίψα των ανθρώπων για τη χαρά και τα οφέλη της άσκησης, έχει γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης από κάποιους, οι οποίοι αυτοαποκαλούνται «ειδικοί» και προσφέρουν υπηρεσίες χωρίς ιδιαίτερη κατάρτιση. Πεποίθησή μας είναι ότι η προπόνηση δεν είναι μια απλή διαδικασία. Ελλοχεύουν πολλοί κίνδυνοι, πολλές φορές ανεπανόρθωτοι, εάν δεν τηρηθούν συγκεκριμένες αρχές της φυσιολογίας, προπονητικής και βιοκινητικής του κάθε αθλήματος. Έρευνες που έχουν δημοσιευθεί στο χώρο του crossfit, έδειξαν ότι το 73% των αθλούμενων στο άθλημα έχει αναφέρει ότι έχει υποστεί από μέτριο έως σοβαρό τραυματισμό, λόγω ελλιπούς σχεδιασμού (Weisenthal et al., 2014; Hak, Hodzovic & Hickey, 2013). Δημοσιεύσεις από εγνωσμένου κύρους γιατρούς κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου στους αρχάριους δρομείς μεγάλων αποστάσεων για τον υπέρμετρο ενθουσιασμό τους για γρήγορα αποτελέσματα.  Συγκεκριμένα, σύμφωνα με μελέτες στους αρχάριους αθλούμενους βρέθηκαν αυξημένα επίπεδα ασβεστίου στα στεφανιαία αγγεία, τα οποία αποτελούν δείκτη αθηρωμάτωσης, ύπαρξη ουλών στα τοιχώματα της καρδιάς, αποτέλεσμα ανισορροπίας μεταξύ προσφοράς και ζήτησης σε επίπεδο αιμάτωσης (Στεργίου Δημήτριος, δημοσίευση στο προσωπικό του ιστοχώρο, www.dimitrisstergiou.gr).
Τονίζουμε λοιπόν ότι, η προπόνηση δεν είναι μια διαδικασία απλή που σχεδιάζεται και εφαρμόζεται ελαφρά τη καρδία. Κατά τον σχεδιασμό των προπονητικών κύκλων οφείλει ο ειδικός του χώρου, πτυχιούχος Φ. Αγωγής, να λάβει υπόψη του τις αρχές φυσιολογίας της άσκησης, της προπονητικής, της βιοκινητικής  και του κινητικού ελέγχου. Χωρίς να θέλουμε να εξαντλήσουμε το θέμα, κάτι πρακτικά αδύνατον, παραθέτουμε κάποια βασικά σημεία.
Από πλευράς φυσιολογίας της άσκησης, σημασία έχει να γνωρίζει ο προπονητής τον τρόπο μετάβασης από το ένα ενεργειακό σύστημα στο άλλο (αναερόβιο αγαλακτικό-αναερόβιο γαλακτικό-αερόβιο) καθώς και τον τρόπο με τον οποίο τα ενεργειακό συστήματα αλληλεπιδρούν κατά τη διάρκεια της προπόνησης και του αγώνα. Επίσης, είναι πολύ σημαντική η γνώση των παραπροϊόντων που καταβολίζονται μετά από κάθε προπονητική μονάδα και των φυσιολογικών επιδράσεων που υφίσταται ο οργανισμός (μείωση του ph του αίματος, οξέωση του οργανισμού, εξάντληση αποθεμάτων ενζύμων κλπ) μετά την άσκηση, έτσι ώστε να σχεδιάζεται ο σωστός τρόπος αποκατάστασης του οργανισμού. Η αποκατάσταση αποτελεί ίσως ένα από τα πλέον σημαντικά θέματα στον προπονητικό σχεδιασμό και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του προπονητικού μεσόκυκλου.
Σε ό,τι αφορά στον προπονητικό σχεδιασμό ο προπονητής λαμβάνει  βασικές αρχές της προπονητικής που είναι:
  • Αρχή του αποτελεσματικού ερεθίσματος επιβάρυνσης.
  • Αρχή της προοδευτικής αύξησης της επιβάρυνσης.
  • Αρχή της παραλλαγής της προπονητικής επιβάρυνσης.
  • Αρχή της επιβάρυνσης και αποκατάστασης – ανάληψης.
  • Αρχή της επανάληψης και της διάρκειας.
  • Αρχή της ατομικότητας και της αντιστοιχίας με την ηλικία.
  • Αρχή του μακροχρόνιου προγραμματισμού.
  • Αρχή της  αυξανόμενης  εξειδίκευσης.
  • Αρχή της ρυθμιζόμενης αλληλεπίδρασης των περιεχομένων της προπόνησης.
  • Αρχή της περιοδικότητας και της κυκλικότητας.
Σε ό,τι αφορά στην γνώση παραμέτρων βιοκινητικής/βιομηχανικής της κίνησης λαμβάνονται υπόψη όλες οι δυνάμεις και οι ροπές που αναπτύσσονται σε κάθε άσκηση, οι οποίες ασκούνται στις αρθρώσεις, στα μαλακά μόρια (μύες-τέοντες) καθώς και στα σκληρά μόρια (οστά). Ιδιαίτερα σε αθλήματα που οι μύες εξαντλούν το δυναμικό δράσης τους όπως είναι η yoga και το crossfit, είναι πολύ σημαντική η γνώση αυτών των αρχών, ειδεμή οι αθλούμενοι μπορεί να υποστούν ανεπανόρθωτες βλάβες.
Τέλος, σε ό,τι αφορά στο γνωστικό πεδίο του κινητικού ελέγχου, ένας τομέας της επιστήμης ο οποίος έχει αναπτυχτεί τα τελευταία χρόνια, είναι σημαντική η γνώση της λειτουργίας του νευρικού συστήματος και ιδιαίτερα του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού, στο πώς συντονίζονται τα προσαγωγά αισθητηριακά ερεθίσματα και πώς ο ανθρώπινος εγκέφαλος συντονίζει τις απαγωγές νευρικές ώσεις, για την κίνηση των κατάλληλων μυών, με την κατάλληλη δύναμη και ταχύτητα. Είναι πλέον κοινός τόπος στην επιστημονική κοινότητα ότι η άσκηση επιδρά όχι μόνο στην φυσιολογική λειτουργία των επιμέρους συστημάτων του κεντρικού νευρικού συστήματος αλλά επιδρά και στον δομικό μετασχηματισμό του.
Κατανοούμε λοιπόν ότι η προπόνηση και ο προπονητικός σχεδιασμός δεν είναι μια απλή διαδικασία η οποία μπορεί να βασιστεί στην, εμπειρία που ενδεχομένως να έχει κάποιος από την πολύχρονη ενασχόλησή του με ένα άθλημα. Χρειάζεται βαθιά γνώση ενός συνόλου επιστημονικών τομέων, η οποία σε συνδυασμό με την εμπειρία και την ευφυΐα του ειδικού πτυχιούχου Φ. Αγωγής μπορεί να οδηγήσει τον αθλούμενο στην επίτευξη το προσωπικού στόχου του, χωρίς κινδύνους για την υγεία του. Συμβουλεύουμε τους συμπολίτες μας να απευθύνονται σε πτυχιούχους Φ. Αγωγής με ειδίκευση στον τομέα άσκησης που τους ενδιαφέρει,  για προπονητικές συμβουλές, έτσι ώστε να απολαύσουν τη χαρά και τα οφέλη της άσκησης, ελαχιστοποιώντας τους κινδύνους για την υγεία τους.

Χανιώτικα Νέα, 16-03-2017
Για την Ένωση Πτυχιούχων Φ. Αγωγής Ν. Χανίων
Ο Γραμματέας
Νικόλαος Δόβρος, Μ.Ed, Phd

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου